Wyższe i niższe potrzeby. Jaka jest społeczna rola niższych ludzkich potrzeb?

Potrzeba jest stanem ciała potrzebującym, przejawiającym się w zależności jednostki od obiektywnych warunków istnienia i rozwoju.

Klasyfikacja potrzeb

W naukach psychologicznych zwykle przydziela siępotrzeby niższego i wyższego rzędu. Jednocześnie charakter potrzeb danej osoby jest taki, że pojawienie się drugiej kategorii z reguły nie jest możliwe bez zaspokojenia tego pierwszego.

Na przykład B.F. Łomow rozważał dwie główne grupy potrzeb:

• podstawowy,
• pochodne.

Pierwsza grupa jest ukierunkowana na warunki materialnei niezbędne środki, a także wiedza, komunikacja, działania i rekreacja. Potrzeby pochodne podzielone są na informacje, moralność, estetykę itp.

Z kolei V.G. Aseev, różnicując potrzeby wyższego rzędu, wyróżnia następujące typy:

• praca,
• twórczy,
• komunikatywny (w tym potrzeba afiliacji),
• estetyczny,
• moralny,
• poznawczy.

Teoria motywacji A. Maslow

Najbardziej znaną w psychologii nauką jest hierarchia potrzeb amerykańskiego psychologa A. Maslowa (tzw. Piramida Maslowa, 1954).

Autorka wyszczególnia pięć głównych etapów: wyższe i niższe potrzeby:

• fizjologiczne (jedzenie, sen itp.),
• potrzeba bezpieczeństwa,
• potrzeba miłości i przynależności,
• potrzeba uznania i szacunku,
• potrzeba autoekspresji.

Ponadto, w niektórych źródeł, to hierarchia jest reprezentowana w bardziej szczegółowej formie: między 4 i 5 etapów wyróżniać nawet potrzeby poznawcze i estetyczne.

Podstawowe, niższe potrzeby ludzkie,objawiać się od urodzenia. Wyższe z nich są stopniowo formowane, gdy podstawowe są zaspokojone, w trakcie rozwoju osobowości jednostki. Maslow uważał, że struktura i kolejność kształtowania potrzeb nie zależy od kulturowych warunków rozwoju.

Rola niższych potrzeb społecznych

Jeśli różnice kulturowe, według Maslowa, niewpływają na kolejność kształtowania ludzkich potrzeb, wtedy nie można powiedzieć o specyfice formowania się potrzeb. Dotyczy to nie tylko wyższych potrzeb, ale także niższych. Jaką rolę społeczną spełniają niższe potrzeby?

Niezaspokojona potrzeba stymulujeaktywność jednostki, zmuszając go do szukania okazji do jej zadowolenia. Tak więc, jeśli dana osoba jest głodna, podejmie działania, aby uzyskać jedzenie (potrzeba fizjologiczna). Na przykład przejdź do sklepu spożywczego lub idź do kawiarni, restauracji itp. Jak to wpłynie na rozwój społeczny? Wybierając te lub inne produkty, osoba ta zwiększa w ten sposób popyt na nie na rynku publicznym. Jeśli pomnożymy tę aktywność przez liczbę wszystkich osób w społeczeństwie, które są potencjalnymi konsumentami żywności, uzyskamy pełny popyt.

Tak więc, odpowiadając na pytanie, którerolę społeczną spełniają najniższe potrzeby, zauważamy przede wszystkim funkcję społeczno-ekonomiczną. Może być realizowany w ramach innej podstawowej ludzkiej potrzeby, mianowicie w zakresie bezpieczeństwa. Na przykład, gdy płacisz za leczenie lub gdy robisz ubezpieczenie.

Z drugiej strony, kierując się potrzebąbezpieczeństwa, dana osoba może dokonać wyboru na korzyść kandydata w wyborach politycznych. Na przykład, jeśli kandydat obiecuje określone świadczenia dla niektórych kategorii obywateli lub planuje przydzielić dodatkowe fundusze na walkę z przestępczością itp. W tym przypadku, biorąc pod uwagę kwestię, jaką rolę społeczną spełniają niższe potrzeby, możemy mówić o funkcji społeczno-politycznej i itp.

"Kulturalna" transformacja potrzeb

Z kolei brytyjski antropolog B. Malinowski formułuje ideę, że rozwinięte społeczeństwo tworzy "kulturowe" odpowiedzi na biologiczne potrzeby jednostki.

Jaką rolę społeczną spełniają niższe potrzeby, zgodnie z tą teorią? Będąc główną siłą napędową ludzkiej działalności, stają się jednocześnie źródłami rozwoju społecznego.

Malinovsky przydziela tzw. instrumentalne ustawienia kulturowe (imperatywy), które są pewnymi ("kulturalnymi") działaniami: uczeniem się, prawem, rozwojem, miłością itp. Wszystkie one w jakiś sposób stają się źródłem realizacji biologicznych potrzeb w społeczeństwie. Znaczącą rolę w tym przypadku przypisuje się instytucjom społecznym - takim jak rodzina, edukacja, kontrola społeczna, gospodarka, system wierzeń itp.

Amerykański antropolog rozwija ideę, że każda potrzeba jednostki może przejść przez pewną kulturową transformację w społeczeństwie. Źródłem tego procesu jest tradycja.

Tak więc, zgodnie z teorią, kulturaMalinowski działa jako system materialny i duchowy, zapewniając jednostce jego istnienie i przyczyniając się do zaspokojenia jego biologicznych potrzeb. Z drugiej strony sama kultura jest konsekwencją wpływu tych potrzeb na proces rozwoju jednostki. W związku z tym, mówiąc o związku między potrzebami biologicznymi a kulturą, odnotowujemy dwustronny charakter tego procesu.